Er vinden steeds meer zogenaamde willekeurige misdrijven plaats. Mensen die met een wapen door de straten zwerven en voorbijgangers aanvallen worden gearresteerd, en sommigen die dit zien, plaatsen moorddreigementen online, zogenaamd omdat ze de trend volgen. Vorige week werden in heel het land in totaal 54 personen, van 30-ers tot 10-ers, gearresteerd door de politie nadat ze moorddreigementen hadden geplaatst op online communities. Een groot deel van hen waren minderjarigen, en de meesten verklaarden dat het een grap was. Maar de beschrijvingen van de daders, zoals 'zwaardmeester' en 'kleine man', die in de real-time verslagen en artikelen over deze zaken opduiken, en bepaalde politieke uitspraken die de motieven van de daders aanwijzen, worden in de context van de schreeuwen van de slachtoffers en hun families in de gruwelijke realiteit gezien, en kunnen niet zomaar als internetmemes worden afgedaan. Hoe kunnen we dit fenomeen van collectieve woede-uitingen die via online communities worden gegenereerd en verspreid, verzachten, en waar kunnen we de aanwijzingen vinden?
De socioloog Erving Goffman vergeleek het sociale leven met een toneelstuk. Hij beweerde dat individuen, afhankelijk van het podium waarop ze optreden, oftewel de specifieke fysieke omgeving, en het publiek dat observeert en reageert, verschillende rollen spelen en hun sociale zelf realiseren, en hij classificeerde het podium in de volgende drie typen.
Ten eerste is het ‘podium’ een openbare sociale context met een groter publiek, inclusief vreemden. In dit geval wordt de uitvoering van een individu aangepast aan duidelijke conventies die ook door het publiek worden gedeeld. Bovendien leidt het besef dat men wordt geobserveerd ertoe dat individuen hun gedrag aanpassen om een negatieve indruk te vermijden. Het gebruik van openbaar vervoer om te pendelen of het omgaan met vreemden tijdens het werk zijn voorbeelden hiervan. Ten tweede verwijst ‘achter de schermen’ naar een meer privé-situatie met een klein publiek dat bestaat uit mensen die men kent, zoals goede vrienden of collega's. Ook hier is er sprake van een uitvoering, maar de gespeelde rol komt dichter bij wat het individu gelooft dat zijn ware zelf is. Ten derde verwijst ‘buiten het podium’ naar een privéruimte zonder publiek en zonder verwachtingen ten aanzien van de rol. Dit is vaak de context waarin individuen zich ontspannen en zich gedragen in voorbereiding op een toekomstige sociale uitvoering.
Hoewel dit perspectief van Goffman is geschreven voor face-to-face interactie, is het nuttig om te begrijpen hoe gebruikers in online communities de grens tussen realiteit en virtuele identiteit vaag maken en om oplossingen te vinden.
Ten eerste moeten we de huidige situatie van de veranderde sociale identiteitsvorming erkennen. Jongeren en adolescenten zijn gewend geraakt aan het creëren van hun eigen podia op sociale media, het aanpassen van hun rollen en uiterlijk, en het monitoren en controleren van hun publiek, zowel voor, achter als buiten het podium. Met andere woorden, in de online ruimte hoeven ze zich niet te houden aan strikte instellingen, rollen en grenzen tussen podia. We moeten erkennen dat we in een omgeving leven waarin de grenzen tussen realiteit en virtuele handelingen steeds vager worden, zoals live streamen en het delen van dagelijkse gebeurtenissen met volgers. Alleen dan kunnen we de aspecten die veranderen en die we niet zagen vanuit de precaire huidige sociale blik die individuen alleen verantwoordelijk houdt en de schuld geeft, identificeren.
Vervolgens moeten we nadenken over structurele veranderingen binnen online communities die gebruikers het recht geven om te beslissen of ze hun persoonlijke gegevens openbaar willen maken, en die dit zichtbaar maken. In de antropologie, geografie en andere disciplines wordt een plaats gedefinieerd als een ruimte waaraan betekenis is toegekend. Een ‘plaats’ waar een individu zinvolle interacties kan aangaan, kan in verband worden gebracht met interne en externe elementen, maar een ‘ruimte’ heeft de beperking dat deze alleen in verband staat met de objecten erin.
In veel gevallen blijft een online community steken in de rol van een ‘ruimte’ waarin alleen gefragmenteerde aspecten van individuen worden gedeeld die ze willen verbergen, en die leiden tot eenvoudige en oppervlakkige relaties die daarbij passen. Dit heeft natuurlijk op zich betekenis, maar we zien momenteel ook dat het nodig is om van een online community een ‘plaats’ te maken die de informatie van gebruikers als onderwerp omvat die de kaders van het gedrag binnen de community toestaat. De veelvoorkomende suggestie van verplichte naamgeving stuit op veel beperkingen wat betreft toepasbaarheid. In plaats daarvan kunnen we voorstellen om platforms te ontwerpen die gebruikers de mogelijkheid geven om te kiezen hoe zichtbaar ze zichzelf en hun omgeving willen maken, wie ze willen laten zien, en in welke mate ze met anderen willen interageren, waardoor ze deel kunnen uitmaken van verschillende niveaus van communities.
Het is niet eenvoudig om jezelf volledig online te tonen, gekoppeld aan je profiel in de echte wereld, maar het is ook een wereld waarin je een nieuwe macht kunt worden die vertrouwen en kansen oplevert. Met andere woorden, het is tijd voor systemen die gebruikers steunen in hun beslissingen om zichzelf te laten zien.
*Dit artikel is de originele tekst van een column die op 7 augustus 2023 in de Elektronische Krant is gepubliceerd.
Referenties
Reacties0