W czerwcu, podczas ogłoszenia ceny zestawu do mieszanej rzeczywistości (MR) „Vision Pro” firmy Apple, kamera uchwyciła westchnienia fanów. Nowa wersja produktu Apple, przypominająca gogle narciarskie i kosztująca prawie 5 milionów wonów, wzbudziła nieoczekiwane zainteresowanie, biorąc pod uwagę dotychczasowe osiągnięcia firmy w dziedzinie technologii. Jednocześnie staje przed nami pytanie, czy ta nowa technologia jest na tyle rewolucyjna, aby usprawiedliwiać tak wysoką cenę.

Czy naprawdę chciałbym to nosić?

Technologie „wearable”, które obserwujemy dzisiaj, swoje korzenie mają w science fiction z drugiej połowy XX wieku. Pomysł na wzmocnienie ludzkich zmysłów i zdolności ruchowych, kształtowany przez dwie wojny światowe i dyskurs eugeniczny, znalazł swoje odzwierciedlenie w postaci superbohaterów w kulturze popularnej, którzy charakteryzowali się zwiększoną siłą i prędkością. Jednak istotą technologii „wearable” jest motywacja, czyli relacja ze światem, którą ona umożliwia. Zbroja, której celem było utrzymanie ciepła i zmniejszenie wpływu ataku na polu walki, ubrania i akcesoria jako narzędzia zwiększające szansę na rozród i wybór społeczny, a także stroje i makijaż jako symbol przynależności do danej społeczności, były w zasadzie funkcjami technologii „wearable” na bardziej podstawowym poziomie.

Szczególną uwagę należy zwrócić na fakt, że ludzka głowa wymaga niezwykle starannego projektowania. Zdjęcie paszportowe z widocznymi uszami, zdjęcie profilowe na Twitterze, różnorodność stylów grzywek u kobiet, kolczyki, piercing, naszyjniki – to tylko kilka przykładów na to, że głowie i twarzy przypisywana jest ogromna symbolika. Jednak zasłonięty wizjer Vision Pro utrudnia rozpoznanie oczu, co jest kluczowe dla budowania intymności i skupiania uwagi. Vision Pro przypomina okulary do czytania, co sygnalizuje innym, że skupiamy się na bieżącym zadaniu.

Dlatego też, aby technologia „wearable” mogła w pełni funkcjonować w systemie codziennego życia, należy uznać jej potencjał jako wejścia do tego systemu symboliki. Ponowne odkrycie podstawowej funkcji technologii „wearable” na bardziej podstawowym poziomie otworzy przed nami nowe możliwości.

Włoska teoretyczka Leopoldina Fortunati twierdzi, że telefony komórkowe próbują wkraść się do świata mody i akcesoriów, a najbardziej skuteczna strategia polega na tak zwanej „miękki transformacji w maszynę”, którą można ozdobić miękką skórą lub naklejkami i umieścić w kieszeni spodni lub torebce. Innymi słowy, Fortunati zauważa, że telefony komórkowe zostały tak powszechnie rozpowszechnione, ponieważ nie są zbyt widoczne, można je wybrać tak, aby pasowały do stylu użytkownika, i z powodzeniem wkomponowują się w sposób, w jaki użytkownik się stroi. Jeśli zastosujemy tę koncepcję do Vision Pro, należy zadać sobie pytanie: czy można zaprojektować duży gadżet, taki jak hełm Vision Pro, w sposób atrakcyjny? A może istnieje sposób, aby ukryć hełm w torbie na ramię, zachowując swój styl i jednocześnie mając go pod ręką? To kwestia należąca do świata mody, a nie do projektowania przemysłowego, która dotyczy relacji społecznych.

Wskazówkę można również znaleźć w antropologicznym ujęciu, które traktuje maski i ozdoby twarzy jako okazję do świadomej przemiany. Krem maskujący stosowany przez żołnierzy przed treningiem, makijaż na przyjęcia Halloween – to wszystko ma na celu zakrycie lub przebudowę twarzy i służy jako symbol wzmocnienia znaczenia relacji i przynależności do określonej społeczności. Dlatego szansa na noszenie „wearable” na głowie polega na tym, aby wykorzystać odpowiedni rodzaj przekształcenia w odpowiednim momencie. Są liczne możliwości wzmocnienia znaczenia relacji z innymi, które można wykorzystać podczas noszenia „wearable” w życiu codziennym, np. podczas zabawy z dziećmi, wcielając się w smoka, lub pomagając komuś wczuć się w rolę, kiedy ktoś zakłada nowe ubranie.

Dotychczasowa narracja w branży sugeruje, że cyfrowe cechy nowych technologii „wearable”, które są widoczne na ekranie urządzenia, tworzą w istocie nową relację ze światem. Jednak technologia „wearable” jest raczej dodanym elementem do istniejących systemów kulturowo-historycznych niż nową kategorią, np. ubrania, akcesoria, ozdoby, sprzęt sportowy i urządzenia medyczne. Dlatego produkty „wearable” powinny oferować silną, społecznie akceptowalną symbolikę. Oznacza to, że sukces tkwi w umiejętnym połączeniu technologii ze światem symboliki, którą nosimy na sobie, zamiast zastępować funkcje naszego ciała.

*Ten artykuł jest oryginalną wersją artykułu opublikowanego 24 lipca 2023 r. wKolumnie „Electronic Newspaper”.

Referencje

Fani Apple narzekają na cenę Vision Pro na WWDC

Hyperdressing: Technologie „wearable” w czasach globalnego ocieplenia

Przeciwieństwo zniknięcia

Antropologia technologii „wearable”: Jaźń, społeczeństwo i autobiografia

Telefon komórkowy jako artefakt technologiczny⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠