Yeni bir tür işgücü piyasası ortaya çıkıyor.
Birkaç hafta önce Payman AI, özel beta test aşamasında olsa da insanlara ücret ödeyen bir yapay zeka hizmeti (AI that Pays Humans) sundu. Bu hizmet, sipariş veren kişinin Payman'ın yapay zeka aracısının hesabına ödeme yaptıktan sonra, yapay zekaya erişim izni vererek gerçek dünyada yalnızca insanların yapabileceği işleri gerçekleştirmesini sağladığını açıklıyor.
Örnek olarak verilen ‘müşteri yönetimi görevlerinde 10 yorum toplama’ projesi, yapay zekanın sipariş veren kişinin istediği yorumlar için en az bileşenleri somutlaştırıp düzenleyerek platformda paylaşmasını, bu siparişe ilgi duyan kişilerin gerçek dünyada yorumları toplayıp göndermesini ve yapay zekanın uygunluk olup olmadığını değerlendirerek her bir kişiye ayrılan ücreti ödemesini gösteriyor.
Bu tarz bir yaklaşım, henüz basit bir yapay zeka uygulama örneği gibi görünebilir. Ancak, en azından yapay zeka uygulamasında en yaygın ve kolay çözülemeyen ‘güven’ alanına ipucu sağlaması açısından dikkat çekicidir.
Yanlış veri kalıplarını öğrenerek taraflı görevler gerçekleştiren bir durumun önlenmesi mümkün mü sorusu, yapay zeka uygulamasındaki en büyük korkulardan biridir. Geçtiğimiz Şubat ayında Google'ın üretken yapay zeka modeli Gemini, 1943 yılında Alman ordusuna ait bir resme beyaz erkek yerine Asyalı kadın ve siyahi erkek resimleri oluşturarak eleştiri almış ve hizmeti geçici olarak durdurmuştu. Tarihi gerçeklerin doğrulanması yerine son zamanlarda vurgulanan çeşitliliğe aşırı odaklanmanın bir sonucuydu.
Ancak Payman'ın sunduğu örnekte olduğu gibi, siparişe katılan ara süreçlere insan katılımı ve inceleme aşaması eklenirse, hatalar tespit edilebilir ve projenin genel sorumluluk duygusu artırılarak ilgili hizmete duyulan güven artırılabilir. Özetle, bu örnekte görülen genel görüş, yapay zekanın insanları işe alarak ‘yapay zekanın yeteneklerinin ötesinde işleri tamamlayabildiğini’göstermesidir.
Ancak bu yaklaşım yaygınlaştıkça, insanların işçi olarak kendi yetenek ve deneyimlerini öne sürmek için farklı standartlara alışmaları gerektiği hususuna da dikkat çekilmelidir.
Öncelikle, yapay zekanın işveren rolünü üstlendiği durumlarda güvenin kaynağı algoritmaların doğruluğuna ve verilerin güvenilirliğine kayacaktır. Yapay zekanın insanları nasıl değerlendirdiği ve seçtiği, güven seviyesini belirleyeceğinden, işçi olarak projeye başvuran insanlar, ilgili algoritmaların şeffaf ve adil olup olmadığını, verilerin doğru ve önyargısız olup olmadığını dışarıdan kontrol edebilecek standartların sunulmasını talep edebilirler.
Ayrıca, mevcut işgücü piyasasında güven, insan ile insan arasındaki doğrudan ilişkilerden oluştuğundan, referanslar ve tavsiyeler istihdam kararlarını etkilemişken, yapay zeka tabanlı istihdam platformlarında yalnızca iç itibar sistemi güvenin kaynağı olabilir. Bu, kullanıcıların iş birliği vb. yoluyla bağlantılı diğer kullanıcılara bıraktıkları geri bildirimlerin veya yorumların eskisinden daha belirleyici bir rol oynayacağını göstermektedir. Yemeksepeti'nde yapılan yıldız bombardımanı nedeniyle gerçek dünyada esnafın ciddi zarar gördüğü durum, istihdam ortamında da ortaya çıkma olasılığı yüksektir.
Daha net bir anlayış için İş Başlığı (Job Title) konusunu ele alabiliriz.
İstihdam ortamında İş Başlığı, sadece görevi göstermekle kalmaz, aynı zamanda adayın kendi değerini ve yeteneğini vurgulaması için önemli bir simgedir. Özellikle yapay zeka tabanlı istihdam modellerinde, İş Başlığı adayın rolünü belirlemek için temel bir gösterge olarak kullanılabilir. Tıpkı büyük şirketlerin işe alım süreçlerindeki ön eleme aşamasında başvuru sahiplerinin kabul edilip edilmeyeceğinin belirlenmesinde anahtar kelime odaklı beceri kriterlerinin kullanılmasına alıştığımız gibi.
90'lı yılların ortalarında insan odaklı araştırmacıların bir kısmı, kartvizitlerinde yazan Anlayıcı (Understander)başlığına şaşırmışlardı. Günümüzde yapay zeka araştırmacısı, UX tasarımcısı gibi sektörlere göre talep edilen rollerin net bir şekilde ayrımını göz önünde bulundurursak, adayın kendisinin hangi alanda hangi rolü üstlendiğini belirlemesi, öz farkındalık ve piyasa ihtiyacına ilişkin ortak bir anlayış temelinde İş Başlığının tanımlanması gerektiğini görebiliriz.
Bu, yapay zeka tabanlı istihdam ortamının gelmesiyle, gelecekteki insanların aday olarak tanımladıkları İş Başlığının, yapay zekanın değerlendirdiği ve ölçtüğü piyasa ve sektör anlayışıyla ne kadar örtüşebileceği, ilgili çeşitli değerlendirme kriterlerinin nasıl yaygınlaştırılabileceği sorusunu da beraberinde getiriyor. Belki de şu an, değişen işgücü piyasasında ‘güven’in ne olduğu hakkında daha fazla düşünmemiz gereken bir zamandır.
Referanslar
Yorumlar0