"Bir şeyler gerçekten yanlış gitti."
Geçtiğimiz yılın Mayıs 2023'ünde düzenlenen Sohn Yatırım Konferansı'nda OpenAI'ın kurucusu Sam Altman, Stripe'ın kurucusu Patrick Collison ile yaptığı bir röportajda, 1970'lerden bu yana Silikon Vadisi'nin önde gelen girişimcilerinden 30 yaşın altındaki hiç kimsenin olmamasını vurguladı. Tam anlamıyla gençlik ile ünlü Silikon Vadisi sektöründe, birdenbire 20'li yaşlardaki girişimcilerin ortadan kaybolması şaşırtıcıydı. Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg'in 2007'de Stanford Üniversitesi'nde yaptığı bir konuşmada 'daha genç insanların daha zeki olduğunu' söyleyerek tartışmalara neden olmuş olsa da, Silikon Vadisi'nin işletme kültürünün temel unsurlarından birinin gençlik olduğu gerçeğini on yıllar boyunca dünyanın kabul ettiğini düşünürsek, Sam Altman'ın tespiti oldukça anlamlı geliyor.
İlginç olan, bu durumun sosyal psikolog ve New York Üniversitesi profesörü Jonathan Haidt tarafından, utangaç, riskten kaçınma eğiliminde ve azalan bir hırs gösteren Z kuşağının özelliklerini yansıtan bir olay olarak algılanmasıdır. Dahası, yeni yayınlanacak olan 'Endişeli Nesil' adlı kitabında, akıllı telefonların Z kuşağının çocukluk gelişimine en düşmanca faktör olduğunu iddia ediyor. Akıllı telefonların yaygınlaşması ve giderek çocukların eline geçmesinin doğal karşılandığı 2010'lu yılların başlarından itibaren, yirmili yaşlarının sonlarına doğru gelen günümüze kadar, Z kuşağının genel özelliklerinden biri olan ruh sağlığının bozulması ve hayatın anlamını bulmada zorlanmanın temel nedenlerinden biri olarak gösteriyor.
Genel olarak, toplumumuz artık Instagram'ı yöneten Meta, TikTok gibi sosyal medya şirketlerini tütün şirketleriyle karşılaştırabilir hale geldi. Her iki sektör de gençlere zararlı ürünler satıyor ve müşteri sadakati, yani bağımlılığı en üst düzeye çıkarmak için ürünlerde değişiklik yapmaya odaklanıyor. Ancak, en azından gençler sigara içmemeyi seçebilirken, sosyal medya çok daha küçük yaşlarda ve bağımlılığı bırakmalarını engelleyecek şekilde, kullanmayanlara baskı uygulayan daha sinsi yöntemlerle bağımlılık yaratıyor, bu da aralarındaki büyük farkı oluşturuyor.
Chicago Üniversitesi'nden ekonomist Leonardo Bursztyn, 1000'den fazla üniversite öğrencisiyle 4 hafta boyunca Instagram veya TikTok hesaplarını devre dışı bırakmak için ne kadar para ödemeyi kabul edeceklerini belirlemek amacıyla bir deney gerçekleştirdi. Bu, ekonomistlerin bir ürünün toplumsal net değerini belirlemek için kullandıkları yaygın bir sorudur ve ortalama olarak 50 dolar verildiğinde kullanımın durdurulabileceği cevabını aldılar. Ancak daha sonra, aynı üniversitedeki diğer öğrencilerin çoğunun hesap etkinliklerini durduracağı varsayımı sunulduğunda, ortalama olarak 0 dolar cevabını verdiler. Başka bir deyişle, sosyal medyanın ağ etkisi nedeniyle, çevre grubuyla olan aidiyet duygusunun bağımlılığın kaynağı olduğunu doğruladılar.
Akranlarının 'Karşılıklı takip edelim mi?' sorusu karşısında sosyal medya hesabının olmadığını rahatça söyleyebilen kaç Z kuşağı bireyi vardır? Bu açıdan bakıldığında, sigara bireyleri biyolojik bir bağımlılığa sürüklerken, sosyal medya ise bir nesli kolektif bir eylem sorununa hapsetti diyebiliriz. Yaklaşık 9 ila 15 yaşları arasında, sosyalleşmeyi öğrenmede oldukça hassas bir dönemde, akıllı telefonlar sürekli bir başkalarıyla karşılaştırma ve amaçsızca başkalarının hayatlarını izleme sürecini vurguluyor. Böylece, algoritmalar tarafından seçilen 30 saniyelik anlamsız zorluk videolarını izleyerek yetişkinliğe adım atıyorlar.
Elbette Z kuşağından önceki nesiller, akıllı telefon gibi teknolojik ürünlerin sunduğu olasılıklara kapılmış, ancak büyüme sürecinin tamamını geçiren sonraki nesiller üzerinde nasıl bir etki yaratacağını bilememiş olabilirler. Belki de sadece çocuklarının ilgisini çekmek ve bırakmamak için tasarlanmış bir teknoloji hakkında her gün tartışmaktan yorulmuş olabilirler.
Ve şimdi, yapay zekâ destekli günlük teknolojik ürünler yaygınlaşmaya başladı. Z kuşağından sonraki, gelecekte ergenlik dönemini geçirecek nesiller için ChatGPT ile sohbet etmek anlamlı bir gelişim deneyimi olarak kabul edilebilir. Peki, onlara sohbetin içeriğinin yanı sıra, karşı tarafa saygılı davranış biçimini ve anlamını nasıl öğretebiliriz? Karmaşık hesaplamalardan ziyade sağduyuyu anlayamayan bir yapay zekâ ile sohbet ederken, çocuklar ne öğrenecek ve hangi fırsatları kaçıracaklar? Yetişkin olan bizlerin, yapay zekâ ile kurduğumuz ilişki ve deneyimlere sadece ilgi duymakla yetinip yetinmediğimizi sorgulamalıyız.
Referanslar
Yorumlar0