Chủ đề của CES 2024, sự kiện công nghệ tiêu dùng lớn nhất thế giới được tổ chức tại Las Vegas, Mỹ vào tháng 1 vừa qua là All On. Điều này cho thấy những nỗ lực thương mại hóa trí tuệ nhân tạo (AI), lĩnh vực đã thu hút sự quan tâm và đầu tư mạnh mẽ trong 5 năm gần đây, đang dần trở nên phổ biến và có thể được trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày của mọi người – tức là hướng tới việc AI hóa toàn diện các ngành công nghiệp. Cũng giống như Internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện tại đến nỗi chúng ta không còn nhắc đến nó như một chủ đề bàn luận, việc ứng dụng AI vào đời sống thường ngày đang diễn ra một cách lặng lẽ nhưng nhanh chóng, đánh dấu một cuộc cách mạng thầm lặng.
Năm 2016, AlphaGo, chương trình cờ vây AI của Google, đã thu hút sự chú ý của toàn thế giới khi tự học chơi cờ vây dựa trên mạng lưới thần kinh, thực hiện hàng triệu kịch bản và đánh bại các kỳ thủ chuyên nghiệp. Mặc dù ví dụ này đã trở thành minh chứng thuyết phục cho tiềm năng của AI, nhưng đối với những kỳ thủ chuyên nghiệp đã cống hiến cả đời cho bộ môn cờ vây, đây lại là một điều đáng buồn. Hơn nữa, sự kiện này còn nhắc nhở chúng ta về điều vốn dĩ hiển nhiên: cờ vây là một trò chơi của con người. Các chatbot đóng vai trò là người đối thoại, xe tự lái đảm nhận vai trò lái xe, các công cụ kỹ thuật số hỗ trợ tăng năng suất như tóm tắt và dịch văn bản – tất cả đều là sản phẩm của tư duy thiết kế kỹ thuật bắt nguồn từ vai trò tương đối của con người. Apple Vision Pro là nỗ lực mở rộng trải nghiệm dựa trên các giác quan cơ bản của con người như thị giác, xúc giác và thính giác, trong khi bàn tay giả robot Mark 7D của công ty Mandl được thiết kế để hỗ trợ phục hồi các hoạt động của con người.
Tuy nhiên, đằng sau sự quan tâm ngày càng tăng đối với những bước tiến vượt bậc về mặt kỹ thuật này, chúng ta cần phải nhắc đến một yếu tố đã tồn tại từ thuở sơ khai của lịch sử nhân loại cho đến nay, đó chính là ‘thể chất’ (body). Bởi vì, chúng ta đang chứng kiến một sự đàm phán lại về lịch sử đối với yếu tố cơ bản và mang tính cảm giác nhất của sự tồn tại của chúng ta: thể xác.
Nếu quan điểm cơ bản về mối liên hệ giữa bản thân chúng ta và thế giới xung quanh thông qua thể xác đang thay đổi, thì điều gì sẽ thay thế vị trí của nó? Tiêu chuẩn hiện tại để chúng ta khao khát và cảm thấy gắn bó với ai đó là gì? Và cách thức tương tác giữa các vật thể, doanh nghiệp, và con người với nhau sẽ thay đổi như thế nào? Đây là thời điểm chúng ta cần phải xác định lại những điều này. Việc cụ thể hóa những lý tưởng và khát vọng mới, cũng như mối quan hệ với thể xác, sẽ đóng vai trò then chốt trong việc dự đoán các cơ hội thương mại trong tương lai đối với các công nghệ mới từ điện toán đến sinh học, khoa học vật liệu; các sản phẩm mới từ chăm sóc sắc đẹp đến ô tô; cũng như các doanh nghiệp đang cân nhắc đầu tư vào tính bền vững. Hiểu biết về mối quan hệ thay đổi giữa con người và thể xác của họ là điều cốt lõi.
hình thể 'lý tưởng' của nam giới đã thay đổi qua các thời kỳ
Khái niệm về thể xác luôn là mối quan tâm trọng tâm xuyên suốt lịch sử. Các học giả đã định nghĩa mối quan hệ giữa thể xác và con người trong thế kỷ 21 là ‘sự lãng quên’ (forgetting). Điều này phản ánh sự thay đổi trong quan tâm xã hội hướng tới ‘thể chất hoàn hảo’ hiện tại, nơi mà các công nghệ đa dạng khiến con người quên đi bản chất hữu cơ của mình, bao gồm mùi cơ thể, sự lão hóa và cái chết. Tuy nhiên, mặt khác, chúng ta cũng nhận thấy một sự thay đổi khác: từ cách tư duy mang tính logic và trung lập về thể xác của con người trước đây, gần như trong mọi lĩnh vực, từ các cuộc thảo luận xã hội, thẩm mỹ, tiêu dùng, công nghệ đến những đột phá về sinh học, đang chuyển sang hướng không thể kiểm soát, có thể cảm nhận và đầy nhiệt huyết, nghĩa là chấp nhận thể xác như chính bản thân nó.
Như một cuộc cách mạng tình dục mới, sự chấp nhận xã hội đối với giới tính và xu hướng tình dục trở nên rộng mở hơn. Trong lĩnh vực thực phẩm và sinh học, khả năng trình bày các sản phẩm và phương pháp điều trị được coi là tự nhiên nhưng thực chất là nhân tạo đã phát triển vượt bậc. Đồng thời, chúng ta đang khám phá lại sức hấp dẫn của những sinh vật chưa được biết đến xung quanh cơ thể mình, chẳng hạn như hệ vi sinh vật đường ruột. Sự căng thẳng giữa việc tập trung vào bản thân thể xác và những nỗ lực mở rộng chức năng cơ thể dự kiến sẽ tiếp tục trong tương lai. Liên quan đến vấn đề này, chúng ta cần đặt ra những câu hỏi và quan tâm cụ thể hơn đến ba chủ đề sau.
Thứ nhất, tình dục và sự thân mật (sex and intimacy) có thể được coi là những chủ đề xa lạ hơn với người tiêu dùng so với trước đây, thông qua các hiện tượng xã hội như chủ nghĩa độc thân và tỷ lệ sinh giảm. Cần xem xét lại mục đích của sự quyến rũ (seduction) đang hướng đến đâu trong việc xem xét các chiến lược tiếp thị cổ điển như sex appeal. Thứ hai, tự nhiên và sự thối rữa (nature and decay) là chủ đề đề cập đến sự quan tâm đến vẻ đẹp thông qua các chất liệu tự nhiên có vẻ như đang sống. Cần phải hiểu được thẩm mỹ đại chúng mới là gì khi chúng ta đang cố gắng vượt ra khỏi mô hình khai thác trước đây và coi cả tự nhiên cũng là đối tượng tối ưu hóa. Thứ ba, công nghệ và thể xác (technology and body) là chủ đề cho phép chúng ta xác định lại mối quan hệ mới với cơ thể mình dưới mục tiêu của thế hệ tăng cường và thực tế ảo tiếp theo. Để hiểu được tiềm năng của công nghệ trong việc tương tác giữa người và máy móc, cũng như trong thế giới vật lý và kỹ thuật số, cần phải xác định tính khả thi về mặt kinh doanh và xã hội dựa trên cơ thể.
Tài liệu tham khảo
Bình luận0