"Có gì đó thực sự sai."

Tại Hội nghị đầu tư Sohn năm 2023, Sam Altman, người sáng lập OpenAI, trong một cuộc phỏng vấn với Patrick Collison, người sáng lập Stripe, đã chỉ ra rằng đây là lần đầu tiên kể từ những năm 1970, Thung lũng Silicon không có doanh nhân nổi tiếng nào dưới 30 tuổi. Nói cách khác, việc thiếu vắng đột ngột các doanh nhân trẻ tuổi trong ngành công nghiệp Thung lũng Silicon vốn nổi tiếng với sự trẻ trung, đã gây ra sự bối rối. Mark Zuckerberg, người sáng lập Facebook, đã trở thành huyền thoại của các công ty khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon, đã gây tranh cãi khi nói rằng "những người trẻ tuổi thông minh hơn" trong một bài phát biểu tại Đại học Stanford năm 2007. Nhưng xét về việc tuổi trẻ đã được thế giới công nhận là một trong những yếu tố cốt lõi của văn hóa doanh nghiệp ở Thung lũng Silicon trong nhiều thập kỷ, lời nhận xét của Sam Altman nghe có vẻ khá ý nghĩa.

Điều thú vị là Jonathan Haidt, một nhà tâm lý học xã hội và giáo sư tại Đại học New York, cho rằng điều này phản ánh đặc điểm của thế hệ Z, những người nhút nhát, có xu hướng tránh rủi ro và ít tham vọng hơn. Hơn nữa, ông ấy cho rằng điện thoại thông minh là yếu tố thù hại nhất đối với sự phát triển của tuổi thơ của thế hệ Z, điều này sẽ được tiết lộ trong cuốn sách sắp phát hành của ông ấy có tựa đề "The Anxious Generation". Ông ấy nói rằng từ đầu những năm 2010, khi điện thoại thông minh trở nên phổ biến và dần dần được trẻ em cầm nắm, cho đến nay, khi những người thuộc thế hệ Z cuối cùng cũng bước vào độ tuổi hai mươi muộn, sức khỏe tâm thần là một trong những đặc điểm chung của thế hệ Z. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc họ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống.

Nói chung, xã hội hiện nay có thể so sánh các công ty truyền thông xã hội như Meta (công ty mẹ của Instagram) và TikTok với các công ty thuốc lá. Cả hai ngành công nghiệp đều tập trung vào việc bán các sản phẩm có hại cho thanh thiếu niên và thay đổi sản phẩm để tối ưu hóa việc giữ chân khách hàng, hay nói cách khác là gây nghiện. Tuy nhiên, thanh thiếu niên ít nhất có thể lựa chọn không hút thuốc lá, trong khi truyền thông xã hội tạo áp lực lên những người không sử dụng theo cách tinh vi hơn và ở độ tuổi trẻ hơn, điều này khiến họ không thể thoát khỏi sự nghiện ngập.

Leonardo Bursztyn, một nhà kinh tế học tại Đại học Chicago, đã thực hiện một thí nghiệm trên hơn 1.000 sinh viên đại học, trong đó họ được hỏi họ sẵn sàng trả bao nhiêu tiền để vô hiệu hóa tài khoản của họ trên Instagram hoặc TikTok trong 4 tuần. Đây là một câu hỏi thường được các nhà kinh tế học sử dụng để xác định giá trị xã hội của sản phẩm. Họ nhận được câu trả lời là họ sẵn sàng dừng việc sử dụng với mức giá trung bình là 50 đô la. Tuy nhiên, khi họ được cung cấp giả thuyết rằng phần lớn sinh viên cùng trường sẽ dừng việc sử dụng, thì mức giá trung bình là 0 đô la. Nói cách khác, do truyền thông xã hội là một mạng lưới hiệu ứng, sự kết nối với nhóm xung quanh là nguồn gốc của sự nghiện ngập.

Có bao nhiêu người thuộc thế hệ Z có thể thoải mái nói rằng họ không có tài khoản truyền thông xã hội khi đối mặt với câu hỏi "Bạn có muốn kết nối không?" của bạn bè? Về mặt này, thuốc lá khiến từng cá nhân bị nghiện về mặt sinh học, trong khi truyền thông xã hội giam giữ cả một thế hệ trong vấn đề hành vi tập thể. Từ khoảng 9 đến 15 tuổi, một thời kỳ nhạy cảm trong việc học hỏi về xã hội hóa, điện thoại thông minh luôn nhấn mạnh sự so sánh không ngừng với người khác và việc nhìn vào cuộc sống của người khác một cách vô thúc. Đó là cách họ lớn lên bằng cách xem những video thử thách vô nghĩa kéo dài 30 giây được lựa chọn bởi thuật toán.

Tất nhiên, những thế hệ trước thế hệ Z đã bị cuốn hút bởi tiềm năng của sản phẩm công nghệ có tên là điện thoại thông minh, nhưng họ không thể biết được ảnh hưởng của nó đối với các thế hệ tiếp theo, những người trải qua toàn bộ quá trình trưởng thành. Có lẽ họ đã mệt mỏi vì tranh luận hàng ngày về công nghệ được thiết kế để thu hút sự chú ý của con cái mình và không thể bỏ qua nó.

Và bây giờ, các sản phẩm công nghệ hàng ngày tích hợp AI đã bắt đầu phổ biến. Đối với những người thuộc thế hệ sau thế hệ Z, những người sắp bước vào tuổi dậy thì, việc trò chuyện với ChatGPT có thể được coi là một trải nghiệm trưởng thành có ý nghĩa. Vậy làm sao chúng ta có thể dạy họ cách tôn trọng đối phương không chỉ về nội dung mà còn về thái độ và cách cư xử? Những đứa trẻ sẽ học được gì và bỏ lỡ cơ hội nào khi trò chuyện với một AI không thể hiểu được lẽ thường hơn là tính toán phức tạp? Liệu chúng ta, những người lớn, có nên suy nghĩ về mối quan hệ và trải nghiệm của mình với AI, thay vì chỉ đơn giản là phản ứng một cách hứng thú?

Tài liệu tham khảo

Sohn 2023 | Patrick Collison in conversation Sam Altman

Is Silicon Valley Ageist Or Just Smart?

The Terrible Costs of a Phone-Based Childhood

The Anxious Generation: How the Great Rewiring of Childhood Is Causing an Epidemic of Mental Illness

When Product Markets Become Collective Traps: The Case of Social Media⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠