İngiliz dizisi 'Sherlock'ta, Holmes, olayları çözmek için olağanüstü çıkarımlar sergiler. Ancak bu çıkarım süreci çoğunlukla tümdengelim ve tümevarıma dayanır. Bunu gerçek dünya ile karşılaştırdığımızda, Sherlock'un yöntemi dramatik olsa da gerçek hayatta işe yaramayabilir.
Sherlock'un kullandığı çıkarım, dramatik sonuçlar için tasarlanmış hipotezlere dayanmaktadır.
Bir soygun olayını örnek olarak ele alalım.
Kırık bir cam ve çalınan belgelerle ekonomik olarak savunmasız bir kadın var. Olay yerinden akla gelebilecek genel hipotez, 'birinin evine girip belgeleri çalıp kaçtığıdır'.
Ancak Sherlock, cam parçalarının dışarıda olduğuna dair anlık gözlem sonucuna dayanarak, kadının suçlu olduğuna dair hipoteze odaklanır ve ona şüpheyle bakar; bu da kadının itirafına ve gerçeğin doğrulanmasına yol açar.
Ancak gerçekte, bu tür sıçramalı çıkarımların gerçek olarak hızla ortaya çıkması, karmaşık unsurların doğrudan doğrulanmasını gerektirdiği için tehlikeli olabilir.
İş danışmanlığı dünyasında, bu tümdengelim ve tümevarım çıkarımı, yönetim bilimi alanında görülür.
Çoğunlukla bilinen alanların iyileştirilmesi ve genişletilmesi odaklıdır. McKinsey ve BCG'nin mantıksal gelişimi buna uygundur. Tümdengelim ve tümevarımın en belirgin özelliği, başlangıçta bir hipotezin olmasıdır. Benzer bir yapı içinde, bu yaklaşımın etkili olduğu istatistiksel bir varsayım ortaya çıkar ve bu, tamamlanmış bir yapı içinde optimizasyon sağlama amacına çok uygun bir sonuç olarak ortaya çıkar.
Ve işletmenin büyümesinde, büyüme ve kriz tekrar tekrar ortaya çıkar. Yönetim yoluyla istikrarlı büyümeyi iyi yaptığı dönemler varsa, büyümenin sonlarında sıfırdan bir şey yaratma girişiminde bulunulması gereken dönemler de vardır.
Bu yeni alan, pazara meydan okuma, yüksek belirsizliklere yatırım yapma anlamına gelir. Tümdengelim ve tümevarımsal çıkarımda kullanılan hipotezler yoksa veya güvenilirliği düşükse, tümevarımsal yaklaşım uygundur.
Tümevarımsal yaklaşım, bilinen hipotezlere sorgulama ile başlar.
Önceki hipotezlere dayalı girişimlerin etkili olmadığı durumlarda, yeni bir alana veya pazara meydan okuma aşamasında, güvenebileceğimiz temel bilgiler yetersiz olduğunda, öncelikle gerçek dünyaya adım atarak başlarız. Ve bunun içinde gözlemlenen kalıplar ve bulunan içgörülerle yeni bir hipotez oluşturarak mevcut kurallara meydan okuyan sorular soran özgün bir başlangıç noktası yaratırız.
Bu yaklaşım, bilinmeyen alanların keşfi ve özgünlük odaklıdır. Sosyal bilimler teorisine dayanan ReD ve Gemic'in mantıksal gelişimi buna uygundur.
İşletmenin karşılaştığı konuların belirsizlik derecesine bağlı olarak, tümdengelim ve tümevarım ile tümevarım gibi çeşitli çıkarımların ayrımına ve uygulanmasına ilişkin olarak düşünmemiz gerekebilir.
Bu tanısal çerçeve, işletmelerde büyük bilinmeyenleri belirlemeye yardımcı olur; bu terim, anlamlandırmanın özellikle yararlı olabileceği, aşina olunmayan ve karmaşık iş sorunlarını ifade eder. İşte iş sorunlarını kategorize eden seviyelerin ve anlamlandırmanın nasıl uygulandığının genel bir bakışı:
Seviye 1: Bilinenler
Özellikler: Müşteriler ve pazar hakkında bilgi sahibi olmak; net bir sorun tanımı; gelecekteki sonuçların tahmin edilebilmesi; geleneksel veriler ve analitik kullanılabilir.
Örnek: Tatil sezonunda yaşanan bir satış sorunu, hava koşullarına bağlı faktörlere bağlanabilir; reklam ve indirimleri artırmak sorunu çözmeye yardımcı olabilir.
Seviye 2: Hipotezler
Özellikler: Müşteriler ve pazar hakkında orta düzeyde bilgi sahibi olmak; olası sonuçlar yelpazesi; daha önce görülen benzer sorunlar; hipotezler oluşturulabilir ve test edilebilir; geleneksel veriler ve analitik modeller uygulanabilir.
Örnek: Satış elemanlarına yapılan yatırımlar artmasına rağmen, mağaza bazında satışlar düşüyor. Temel nedeni bulmak için çeşitli hipotezler test edilebilir.
Seviye 3: Büyük Bilinmeyenler
Özellikler: Müşteriler ve pazar hakkında son derece az bilgi sahibi olmak; olası sonuçlar hakkında net bir fikir olmaması; daha önce karşılaşılmamış sorun; test edilecek hipotez olmaması; geleneksel veriler ve analitiklerin net çözümler sağlaması olası değildir.
Örnek: Fikirlerle dolu bir inovasyon boru hattı, ancak ürün lansmanları büyümeyi sağlamıyor. Bu durumda, anlamlandırma, aşina olunmayan sosyal veya kültürel bağlamları anlamaya ve yeni stratejiler geliştirmeye yardımcı olabilir.
Kaynak: Bir Antropolog Bara Girer…
Yorumlar0